Γυναίκες, Άντρες και … Υπεραποστάσεις! Κύριο

Η κουβέντα είχε ξεκινήσει ήδη από τις δεκαετίες του 80 και του 90, όταν η θρυλική Ann Trason έδινε μάχες στους μεγαλύτερους αγώνες 100 μιλίων στην Αμερική, όχι για την πρωτιά στις γυναίκες, αλλά για τo υψηλότερο σκαλί του πόντιουμ της γενικής κατάταξης. Οι εκπληκτικές της επιδόσεις και η σειρά κατάταξης για 14 φορές στο ιστορικό Western States 100 miler, με αποκορύφωμα την θρυλική μονομαχία της με τον Tim Twietmayer το 1995 σε έναν αγώνα που πήρε μάλιστα την ονομασία “Fire, Ice and Competition at Western States” και τον είχαμε παρουσιάσει στο Advendure, αλλά και η κόντρα της για την πρωτιά στο Leadville 100 miler με τον Juan Herrera, είχαν ήδη ξεσηκώσει συζητήσεις για το πότε θα συγκλίνουν συνολικά οι επιδόσεις των αντρών και των γυναικών στις υπεραποστάσεις. Είναι οι γυναίκες πλασμένες για αγώνες ultra-trail; Όσο μεγαλώνει η απόσταση αυξάνονται και οι πιθανότητες μιας γυναίκας να "χτυπήσει" τις πρώτες θέσεις; Θα δούμε στο μέλλον γυναίκα νικήτρια σε κάποιο από τα μεγάλα 100άρια του πλανήτη;

 

Το παράδειγμα της Ann Trason ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια άλλες μεγάλες αθλήτριες, όπως η Lizzie Hawker με τις εκπληκτικές εμφανίσεις και θέσεις κατάταξης της στο UTMB, στο Western States, σε μια σειρά μεγάλων ρεκόρ FKT, όπως το παγκόσμιο ρεκόρ διάσχισης απο το base camp του Everest στο Kathmandu σε 72.25 ώρες, ή τα 247 χιλιόμετρα και 76 μέτρα στο Πρωτάθλημα 24ώρου της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Η Jennifer Pharr-Davis έσπασε το 2011 το ρεκόρ μιας από τις σημαντικότερες διαδρομές στην Αμερική, το περίφημο Appalachian Trail, ενώ η Jamie Donaldson κέρδισε το Badwater. Η Diana Finkel παρολίγο να κερδίσει το εξαιρετικά σκληρό Hardrock 100 miler το 2010, ενώ η δικιά μας Helene Diamantides Whitaker- της οποίας έχουμε δημοσιεύσει μια μεγάλη συνέντευξη στο παρελθόν -  είχε κερδίσει έναν αγώνα θρύλο – το Dragon's Back race – το 1992, ενώ ήρθε τέταρτη στην γενική κατάταξη το 2012, στην δεύτερη διοργάνωση του αγώνα των 350 χιλιομέτρων και των +13.716 μέτρων θετικής υψομετρικής που διασχίζει κατά μήκος την Ουαλία. Η Rory Bosio συναγωνίζεται τους κορυφαίους άντρες αθλητές στο UTMB ή στο TNF® Lavaredo Ultra Trail.  Αυτά είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα αθλητριών που οι επιδόσεις τους έφτασαν ή και ξεπέρασαν τα επίπεδα των αντρών στους συγκεκριμένους αγώνες και εποχές.

 

 

Τα χαρακτηριστικά παραδείγματα που αναφέραμε, αλλά και η γενικότερη εξαιρετικά βελτιωμένη αγωνιστική παρουσία των γυναικών σε αγώνες υπεραπόστασης, ξαναφέρνει στην επιφάνεια την συζήτηση περί της σύγκλισης των επιδόσεων αντρών και γυναικών. Θα έρθει ο καιρός που η πρώτη θέση δεν θα είναι αποκλειστικά αντρική υπόθεση; Ποιά τα στοιχεία φυσιολογίας που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια τέτοια σύγκλιση, ή είναι τελικά απλά θέμα κάποιων εξαιρέσεων στον γενικό κανόνα που θέλει τους άντρες να κυριαρχούν αθλητικά σχεδόν σε όλα τα σπορ εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως η κολύμβηση μεγάλων αποστάσεων; Σε ποιες αποστάσεις και κάτω από ποιες συνθήκες οι γυναίκες μπορεί να αποδειχτεί ότι είναι “ισχυρότερες” από τους άντρες; Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε τότε για μια ενιαία κατηγορία βραβεύσεων και όχι για ξεχωριστές;

Είναι μάλλον γεγονός, ότι όσο μεγαλώνει η απόσταση σε έναν αγώνα, τόσο μειώνεται η συμβολή του στοιχείου της μυϊκής δύναμης αλλά και γενικότερα της αθλητικής ικανότητας (VO2max, γαλακτικό κατώφλι, δρομική οικονομία), και υπεισέρχονται στην εξίσωση παράγοντες όπως το υψηλότερο ποσοστό λίπους στο σώμα, το μέγεθος του σώματος, η αντοχή στον πόνο και την κακουχία αλλά και ιδιότητες του μυαλού όπως η υπομονή και η επιμονή. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι βασικές παράμετροι στις υπεραποστάσεις.

 

 

Οι γυναίκες είναι σαφώς πιο μικρόσωμες από τους άντρες. Αυτό δεν μπορεί να είναι πλεονέκτημα σε αγώνες σχετικά επίπεδους και δρομικούς, όπως π.χ. το Western States ή π.χ. στην χώρα μας το Rodopi Advendurun, αλλά παίζει ρόλο σε αγώνες με μεγάλα σκαμπανεβάσματα και υψομετρικές όπως το TNF® Zagori Mountain Running ή το Olympus Mythical Trail. Όσο ο αγώνας γίνεται σκληρότερος και μεγαλύτερος, τόσο αυξάνει η σημασία του να είσαι λεπτοκαμωμένος και σε σχέση με την ενεργειακή κατανάλωση όσο και με τις καταπονήσεις του σώματος. Το χαρακτηριστικό αυτό δεν μετράει τόσο στην ανηφόρα, όπου το μυϊκό σύστημα, ο διασκελισμός κατά μέσο όρο αλλά και το μέγεθος καρδιάς και πνευμόνων του άντρα είναι μεγαλύτερα, αλλά κυρίως στις μεγάλες κατηφόρες των αγώνων ultra-trail, που δίνουν και την τεράστια χρονική διαφορά όταν ο αθλητής είναι καλύτερος σε αυτές. Επίσης, το μικρότερο σώμα δίνει την δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης συνθηκών όπως η μεγάλη υγρασία αλλά και η ζέστη. Υπάρχουν σοβαρές μελέτες που δείχνουν ότι οι άντρες αναφέρουν δυσφορία όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία πολύ πιο γρήγορα από τις γυναίκες, ενώ εκτιμούν και πολύ υψηλότερα επίπεδα αίσθησης δυσφορίας σε σχέση με αυτές.

Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά λίπους στο σώμα τους (5-20% οι άντρες, 13-25% κατά μέσο όρο οι γυναίκες), ιδιότητα που σε αθλήματα που κρατούν πολλές ώρες παίζει σημαντικό ρόλο (αποθήκες ενέργειας, δυσκολότερη η υποθερμία) αν ο αθλητής έχει “μάθει” μέσω της προπόνησης και της τροφοδοσίας το πώς να το εκμεταλλεύεται κατά τη διάρκεια του αγώνα. Όμως από την άλλη, μια σημαντική μελέτη των Dr.Daniels &  Milroy, δείχνει ότι το γεγονός ότι στο επίπεδο των elite αθλητών οι άντρες τείνουν να έχουν έως και το μισό ποσοστό λίπους στο σώμα τους από τις γυναίκες κάνει την προσπάθεια να “κοστίζει” περισσότερο και είναι μειονέκτημα για τις γυναίκες σε αγώνες αντοχής και ιδιαίτερα υπεραντοχής. Από την άλλη όμως όπως προείπαμε έχουν μεγαλύτερο ενεργειακό απόθεμα αλλά και αντοχή σε υποθερμικές καταστάσεις, πρέπει όμως να μάθουν να το χρησιμοποιούν μέσω της προπόνησης.

 

 

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των αγώνων υπεραπόστασης είναι η αντοχή στον πόνο και την κακουχία. Από ένα σημείο και πέρα στον αγώνα, το πόσο ο αθλητής θα αντέξει να πονά και να υποφέρει, κρίνει και την επίδοση του. Το χαρακτηριστικό αυτό δεν εξαρτάται από την μυϊκή δύναμη ή την αθλητική ικανότητα. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ικανότητα διαχείρισης του πόνου, άλλωστε μην ξεχνάμε ότι είναι κατασκευασμένες ώστε να αντέχουν τον πόνο του τοκετού. Η διαχείριση του πόνου είναι λοιπόν ακόμη ένα σημείο που θα μπορούσε να θεωρηθεί πλεονέκτημα για τις αθλήτριες στις υπεραποστάσεις.

Για όποιον θα ήθελε να εμβαθύνει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φυσιολογίας (VO2max, Γαλακτικό κατώφλι, δρομική οικονομία), και το τι μπορεί να σημαίνει για τα αγωνίσματα αντοχής σε σχέση με το φύλο υπάρχουν πλήθος μελετών με ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Όσο όμως η απόσταση ανεβαίνει πάνω από τα επίπεδα του μαραθωνίου και αγγίζει το 24ωρο και πάνω, ένα χαρακτηριστικό που παίζει εξαιρετικά σπουδαίο ρόλο, είναι το διανοητικό στοιχείο και η στρατηγική ενός αγώνα. Ο άντρας αθλητής, με βάση μελέτες του Noakes, είναι πιο εκρηκτικός, ανυπόμονος και εύκολα απογοητεύεται. Η γυναίκα από την άλλη είναι επίμονη, σταθερή, υπομονετική και ήρεμη όσο αφορά τον πόνο λόγω της φυσιολογίας της αλλά και του κατά μέσο όρο τρόπου σκέψης των δυο φύλων. Θα μπορούσε λοιπόν να διαχειριστεί καλύτερα την ψυχολογία και την στρατηγική μιας υπεραπόστασης. Αργό ξεκίνημα, σταθερό τρέξιμο και κυρίως υπομονή και επιμονή στον στόχο.

 

 

Εξετάζοντας βέβαια κάποιος στατιστικά δεδομένα των ρεκόρ αγώνων, ξεκινώντας από αγώνες σπριντ 100 μέτρων ως τις υπεραποστάσεις, θα δει ότι κατά μέσο όρο υπάρχει σταθερά μια διαφορά της τάξης του 10-15% ανεξάρτητα της απόστασης. Από την άλλη, ακόμη και στην χώρα μας που συνήθως ακολουθεί τις εξελίξεις και όπως φάνηκε και στον “Ετήσιο Απολογισμό του Advendure 2014”, οι γυναίκες κατάφεραν όχι μόνο να ανεβάσουν τα ποσοστά αγωνιστικής συμμετοχής τους σε διψήφιο νούμερο πάλι φέτος αλλά και να αυξήσουν το ποσοστό τους φτάνοντας στο 13,65%. Που σημαίνει ότι προφανώς στην πολύ μεγαλύτερη μάζα αντρών αθλητών θα βρίσκεται και πολύ μεγαλύτερο ποσοστό αθλητών επιδόσεων. Αν αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των γυναικών που τρέχουν σε αγώνες ίσως δούμε και περισσότερες πρωτιές ή εξαιρετικά πλασαρίσματα. Ίσως βέβαια και τα παραδείγματα που αναφέραμε στην εισαγωγή του άρθρου να είναι απλές εξαιρέσεις στον κανόνα που θέλει την κυριαρχία του άντρα στον αθλητισμό.

Η μεγάλη μαραθωνοδρόμος Joan Benoit είχε πει: “Θέλω να δώσω έμφαση στο γεγονός ότι οι διαφορές μεταξύ των αντρών και των γυναικών αναχαιτίζονται από τις ξεχωριστές ικανότητες που διακρίνουν τα δυο φύλα. Ας μην ξεχνάμε ότι τα σώματα μας έχουν πολλές λειτουργίες και το τρέξιμο είναι απλά μια από τις πολλές ανυψωτικές εμπειρίες της φυσικής μας ύπαρξης ”. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αυτή τη στιγμή αν και πότε θα μπορούσε να γίνει σύγκλιση επιδόσεων αντρών και γυναικών στις υπεραποστάσεις, αλλά σίγουρα το τρέξιμο και ιδιαίτερα η υπεραντοχή μας δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου που τα δυο φύλα λειτουργούν ως φυσική ύπαρξη και του μεγαλείου και της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου σώματος και νου.

 

Δημήτρης Τρουπής

Photo ©: blogs.runners.es, Ultra Trail Atlas Toubkal, www.eigerultratrail.ch, The North Face

Πηγές: Amy Walts- “Ultra Marathon Running”, Tim Noakes – “Lore of Running. Champaign, IL: Leisure Press, 1991”, Andy Milroy – “Is the Female of the ultra Species Better Than the Male?”,  Ultrarunning Magazine, Andy Milroy & Jack Daniels - "What are the Limits for Female Ultrarunners?", Ultrarunning Magazine, Samuelson, Joan Benoit. Running for Women. Emmaus, PA: Rodale Press, Inc, 1995

Δημήτρης Τρουπής

Κατάγεται από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας και ζει μόνιμα στην Πάτρα. Συμμετείχε στην συντακτική ομάδα του Adventure Zone από το 2009, ενώ μαζί με τον Τάκη Τσογκαράκη ίδρυσαν και "τρέχουν" το Advendure.  Το τρέξιμο στα μονοπάτια των βουνών και η μεταφορά εικόνων και συναισθημάτων μέσα από τα άρθρα του αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Παθιάζεται με τους αγώνες ορεινού τρεξίματος, υπεραντοχής και  περιπέτειας. Έχει πολλές συμμετοχές και διακρίσεις σε αγώνες ορεινού τρεξίματος όλων των αποστάσεων, με έμφαση στους αγώνες ultra trail.  Θεωρεί ότι το τρέξιμο και η πεζοπορία στη φύση είναι μια εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου, μας φέρνει πιο κοντά σε αυτήν και μας κάνει να αγαπήσουμε περισσότερο το περιβάλλον.

www.advendure.com

ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΑΓΩΝΕΣ