ADVENDURE is the leading web portal in Greece about Mountain Running, Adventure, Endurance and other Mountain Sports
info@advendure.com
«Ο σεβασμός μας για αυτές τις μοναδικές παρθένες περιοχές, οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι είναι απομακρυσμένες και απρόσιτες» λέει ο Klaus Toefper, διευθυντής του UNEP. «Αυτή η νέα αναφορά φανερώνει πως, όπως πολλές άλλες περιοχές της γης, κάποιες από τις τελευταίες άγριες (παρθένες) εκτάσεις εξαφανίζονται τόσο γρήγορα λόγω της γεωργίας, της ανάπτυξης υποδομών και πολλών άλλων διογκούμενων προβλημάτων. Ακολουθεί ο παράγοντας των κλιματικών αλλαγών, οι οποίες προκαλούν συρρίκνωση στους παγετώνες και μεταλλάξεις στα φυτά και τα ζώα που ζουν σε μεγάλα υψόμετρα» είπε ο Toefper. Υπό την πίεση των κλιματικών αλλαγών, οι παγετώνες που καλύπτουν την κορυφή του Kilimanjaro, την ψηλότερη κορυφή της Αφρικής, πρόκειται να εξαφανιστούν σε λιγότερο από 20 χρόνια, με καταστροφικές ενδεχομένως συνέπειες για τις αγροτικές κοινότητες που ζουν επί αιώνες στους πρόποδες του. Οι παγετώνες του Cordillera Blanca στο Περού και γενικότερα στην οροσειρά των Άνδεων, έχουν συρρικνωθεί κατά 75% τα τελευταία 25 χρόνια και τείνουν να εξαφανιστούν, ενώ το γρήγορο λιώσιμο των πάγων στα Ιμαλάια είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλες πλημμύρες στις κοίτες και τις εκβολές των ποταμών. Στα μέσα του Σεπτέμβρη, ο παγετώνας Kolka στον Καύκασο, κατέρρευσε θάβοντας χωριά κάτω από χιλιάδες τόνους πάγου και βράχων, σκοτώνοντας πάνω από 120 ανθρώπους στην Δημοκρατία της Βόρειας Οσσετίας, στη Ρωσία.
Έχει διαπιστωθεί ότι το 40% στο σύνολο των ορεινών περιοχών έχουν γνωρίσει βίαιες αλλαγές από το 1945, σε σύγκριση με το 26% των πεδινών περιοχών. Το 67% της ορεινής Αφρικανικής ηπείρου έχει υποφέρει «μεγάλης έντασης αλλαγές». Τα παγωμένα βουνά της Γροιλανδίας θα δεχτούν το πιο σκληρό χτύπημα του «φαινομένου του θερμοκηπίου». Το 98% των ορεινών περιοχών αναμένεται να δοκιμάσουν ποικίλες κλιματικές αλλαγές ως το 2055.
«Οι επιδράσεις δεν είναι μόνο θλιβερές, αλλά απειλούν την υγεία και την ευημερία όλων μας» σημειώνει ο Toefper, που μίλησε σε συνέντευξη τύπου στο Λονδίνο. «Τα βουνά είναι τα υδραγωγεία του πλανήτη, απ όπου πηγάζουν τα ποτάμια της Γης. Πρέπει να δράσουμε με σκοπό να τα προστατεύσουμε προς όφελος των πληθυσμών των βουνών και κατά συνέπεια όλης της ανθρωπότητας» πρόσθεσε.
Πέρα από την αλλαγή του κλίματος, στις μεγαλύτερες απειλές για τα οικοσυστήματα και τις κοινότητες των μεγάλων υψομέτρων, περιλαμβάνονται η επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και η ανάπτυξη των υποδομών, σύμφωνα με τον Mark Collins, διευθύνοντα σύμβουλο του Παγκόσμιου Κέντρου για την Προστασία του Περιβάλλοντος (WCWC).
Οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτές τις αλλαγές περιλαμβάνουν πληθυσμιακές και οικονομικές πιέσεις, που ανάγκασαν φτωχούς και πεινασμένους ανθρώπους να καταφύγουν σε υψηλότερες και πιο απομακρυσμένες περιοχές για αγροκαλλιέργεια ή κτηνοτροφία. Αυτές οι μετακινήσεις σημαίνουν ότι όλο και περισσότερα ορεινά δάση θα αποψιλώνονται, απειλώντας με εξαφάνιση μοναδικά οικοσυστήματα και σε πολλές περιπτώσεις φαινόμενα διάβρωσης και απώλεια χώματος γόνιμων εδαφών (χούμου).
Επιπλέον, η εξάντληση των ορυχείων στις αναπτυγμένες χώρες και η χαλαρότητα των περιοριστικών διατάξεων της νομοθεσίας πολλών χωρών του Τρίτου κόσμου προς τους ξένους επενδυτές, είχαν σαν αποτέλεσμα το άνοιγμα νέων ορυχείων και την κατασκευή πετρελαιαγωγών, δρόμων και άλλων έργων υποδομής σε περιοχές παρθένες μέχρι πρόσφατα.
Αυτές οι ενέργειες μεταφράζονται στη διατήρηση επικοινωνίας μεταξύ πολλών αυτοχθόνων ορεινών κοινωνιών που παλιότερα ζούσαν απομονωμένες, αλλά τα μέσα συντήρησης και η κουλτούρα τους όλο και περισσότερο απειλούνται από την διείσδυση ανθρώπων από τις πεδινές περιοχές.
«Η ανάγκη εκμετάλλευσης του πλούτου των βουνών –ξυλεία, μεταλλεύματα, νερό, τουριστικές εγκαταστάσεις– είναι αυτή που εξωθεί πιο συχνά τους αστικούς πληθυσμούς των πεδινών περιοχών και την βιομηχανία σε μεγαλύτερα υψόμετρα», σύμφωνα με την Olivia Bennett του Ινστιτούτου Panos με έδρα το Λονδίνο, που δημοσιεύει προφορικές μαρτυρίες των κοινοτήτων ορεινών περιοχών απ όλο τον κόσμο. «Οι ορεσίβιοι πληθυσμοί είναι οι φύλακες ενός διαφορετικού – κάποιες φορές μοναδικού – περιβάλλοντος, που είναι ουσιαστικό για την επιβίωση του παγκόσμιου οικοσυστήματος. Αν περιοριστεί η ικανότητα τους να φροντίζουν την κοινή κληρονομιά μας, αυτό θα είναι και το τέλος του κόσμου, όχι μόνο το δικό τους» λέει η Bennett.
Πολλές ορεινές περιοχές χάνουν τον πληθυσμό τους. Χιλιάδες χωριά στην Ευρώπη ερημώνουν με τα χρόνια και σε άλλες περιοχές όπως στο Νεπάλ, ο κόσμος συγκεντρώνεται στις πόλεις αναζητώντας εργασία. Κατοικημένες πλέον από το ένα πέμπτο του πληθυσμού που φιλοξενούσαν παλιότερα, σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε., οι περιοχές αυτές είναι δύσκολα αναγνωρίσιμες όταν συγκριθούν με την εικόνα που παρουσίαζαν πριν από 60 χρόνια, κυρίως επειδή έχουν αποψιλωθεί για να γίνουν βοσκοτόπια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Εκτός από την Γροιλανδία, η Βόρεια και Κεντρική Αμερική είναι περιοχές των οποίων τα βουνά παραμένουν παρθένα. Σε αυτές υπολογίζεται ότι μόνο το 14% των ορεινών τους εκτάσεων έχει μετατραπεί σε καλλιέργειες ή βοσκοτόπια, σύμφωνα με την αναφορά. Στην Αφρική, παρατηρείται επέκταση της ανθρώπινης δραστηριότητας στο 50% των ορεινών εδαφών. Το ένα τέταρτο όλων των ορεινών περιοχών είναι πιθανό να επηρεαστούν από την ανάπτυξη υποδομών ως το 2035.Περιοχές του Καυκάσου, της Καλιφόρνια και των βορειοδυτικών Άνδεων και ιδιαίτερα τα δάση της κεντρικής Κολομβίας, συγκαταλέγονται ανάμεσα στις περισσότερο απειλούμενες ορεινές περιοχές που έχουν ιδιαίτερα πλούσια βιοποικιλία, σημειώνεται στην αναφορά η οποία καλεί να δοθούν προτεραιότητες σε νέες στρατηγικές προστασίας του περιβάλλοντος.
Η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής του Bishkek
Η αναφορά ανακοινώθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Διάσκεψη ¨Κορυφής¨ για τα Ορεινά Περιβάλλοντα που πραγματοποιήθηκε στο Bishkek, πρωτεύουσα του Κυργιστάν, από 28 Οκτωβρίου ως 1 Νοεμβρίου. Περισσότεροι από 600 συμμετέχοντες, εκπρόσωποι κυβερνήσεων, παρακολουθήσαν τις εργασίες της Διάσκεψης, που ήταν και το κορυφαίο γεγονός στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το Διεθνές Έτος των Βουνών και όπου λήφθηκαν αποφάσεις για συγκεκριμένη δράση, λαμβάνοντας υπ όψη ιδέες και προτάσεις που είχαν προκύψει από προηγούμενες συναντήσεις.
Την πρώτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Ορεινά Περιβάλλοντα, διοργάνωσε η Κυβέρνηση του Κυργιστάν με την υποστήριξη του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP).
Μερικές από τις διαπιστώσεις που ανακοινώθηκαν στη Διάσκεψη και έχουν να κάνουν με την γενικότερη κατάσταση των ορεινών περιοχών του πλανήτη ήταν οι παρακάτω:
- Η ορεινή Νότια Αμερική είναι ευπρόσβλητη σε μεγάλους σεισμούς – περίπου 88% των εκτάσεων κινδυνεύει.
- Καθώς πολλοί παγετώνες υποχωρούν, δημιουργούν νέες λίμνες ή τροφοδοτούν επικίνδυνα τις ήδη υπάρχουσες και υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να σπάσουν τα αναχώματα που τις συγκρατούν, θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια ανθρώπους.
- Μία στις τέσσερις απομακρυσμένες ορεινές περιοχές μπορεί σύντομα να αλλοιωθεί από την ανάπτυξη υποδομών την εν γένει οικονομική δραστηριότητα (δρόμοι, ορυχεία, ηλεκτρικό ρεύμα, πετρελαιαγωγοί κτλ).
- Μια στις τέσσερις από τις 6000 απειλούμενες με εξαφάνιση γλώσσες, προέρχονται από ορεινές περιοχές.
- Πολεμικές συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα, με διπλάσια συχνότητα, στις ορεινές απ ότι στις πεδινές περιοχές.
Την δράση για την αποφυγή ενδεχόμενης περιβαλλοντικής καταστροφής σε μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Κεντρικής Ασίας, ανακοίνωσε ο Προεδρεύων της Διάσκεψης, πρόεδρος του Κυργιστάν, Askar Akaev. Σύμφωνα με δηλώσεις του, η κυβέρνηση της Νορβηγίας προσφέρθηκε να βοηθήσει στην απομάκρυνση των επικίνδυνων πυρηνικών αποβλήτων που έχουν εγκαταλειφθεί κοντά στην πόλη Maily-Suu, ψηλά στα βουνά του Κυργιστάν. Τα απόβλητα που είναι αποθηκευμένα σε παλιούς πλίνθινους υδατοφράκτες, είναι επικίνδυνο να διαρρεύσουν στα ποτάμια που ρέουν από το Κυργιστάν, στην εύφορη πεδιάδα Fergana χαμηλότερα (μεγάλη έκταση της οποίας συνορεύει με το γειτονικό Ουζμπεκιστάν) και τις εστίες του 20% του πληθυσμού της Κεντρικής Ασίας.
Στην Διάσκεψη, υιοθετήθηκε ομόφωνα η ¨Διακήρυξη του Bishkek για τα Ορεινά Περιβάλλοντα¨ (http://www.globalmountainsummit.org/platform.html) από το σύνολο των συμμετεχόντων, που αποτελεί την μεγαλύτερη συνάθροιση κυβερνητικών, διεθνών οργανισμών και ανεξάρτητων φορέων που ασχολούνται με το θέμα. Το κείμενο της διακήρυξης θα προωθήσει στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, η κυβέρνηση του Κυργιστάν.
Η Διακήρυξη, σχεδιάστηκε με σκοπό να καθοδηγήσει τις κυβερνήσεις και τον καθένα που εμπλέκεται στα ζητήματα των Ορεινών Περιβαλλόντων, σε μελλοντικές δραστηριότητες κατά τον 21ο αιώνα. Η Διακήρυξη, αποσκοπεί στην βελτίωση των μέσων συντήρησης των πληθυσμών που διαβιούν στις ορεινές περιοχές, στην προστασία των ορεινών οικοσυστημάτων και στην συνετή χρήση των πόρων που αυτά παρέχουν.
Σε Παγκόσμιο επίπεδο, η Διακήρυξη του Bishkek ενθαρρύνει την Διεθνή Συνεργασία για την Βιώσιμη Ανάπτυξη στις Ορεινές Περιοχές, σύμφωνα με την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ.
«Η Διακήρυξη του Bishkek είναι μια σημαντική συμφωνία που θα βοηθήσει, πέρα από άλλα, στην διασφάλιση σωστής περιβαλλοντικής διαχείρισης των ορεινών περιοχών, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Διάσκεψη ¨Κορυφής¨ υπήρξε ουσιαστική και παρουσίασε μεγάλη συγκέντρωση ιδεών, φέρνοντας για πρώτη φορά κοντά, τις κοινότητες που κατοικούν στα ορεινά περιβάλλοντα. Τα βουνά είναι ζωτικής σημασίας για την ζωή και την ευημερία του πληθυσμού ολόκληρου του πλανήτη. Το τι συμβαίνει στις ψηλότερες κορυφές επηρεάζει την ζωή στις πεδινές περιοχές, το πόσιμο νερό, ακόμα και τις θάλασσες» είπε ο Shafqat Kakakhel, αναπληρωτής διευθύνοντας σύμβουλος του UNEP.
Οι ορεινές περιοχές καλύπτουν το 26% της επιφάνειας της ξηράς στην Γη και φιλοξενούν το 12% του συνόλου του πληθυσμού. Εξασφαλίζουν σημαντικούς πόρους για τους κατοίκους των ορεινών και των πεδινών περιοχών, μεταξύ άλλων καθαρό νερό, που καλύπτει τις ανάγκες της μισής ανθρωπότητας, βιοποικιλία, τροφή, δάση και μεταλλεύματα. Σύμφωνα με την Διακήρυξη του Bishkek, κλιματικές αλλαγές, φυσικές καταστροφές και άλλοι εν δυνάμει κίνδυνοι απειλούν το σύνθετη αλυσίδα ζωής που προάγουν τα ορεινά περιβάλλοντα.