Όλες αυτές οι ερωτήσεις κι άλλες τόσες, δεν γίνονται τυχαία και έχουν νόημα όταν προσπαθείς να αποφασίσεις και να επιλέξεις τρόπους σήμανσης σε ένα ορεινό πεδίο. Άλλωστε διεθνώς, αλλά και εγχώρια, υπάρχουν κάποιες οδηγίες σήμανσης μονοπατιού, οι οποίες όμως είτε είναι πολύπλοκες, είτε, δύσχρηστες, είτε πολύ δύσκολα εφαρμόσιμες και βέβαια κοστοβόρες. Επίσης, επειδή έχουν σχεδιαστεί με επίκεντρο τον ορειβάτη που κινείται με αργές ταχύτητες, με σχετικά χαμηλή κούραση (έχει σημασία αυτό, θα το εξηγήσω) και κυρίως με το φως της ημέρας στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι αρκετές για αγώνες, για αθλητές και ορεινούς αγώνες ή γρήγορες διασχίσεις. Η κούραση δεν έρχεται μόνο στα πόδια αλλά και στο μυαλό. Με την αθλητική προσπάθεια, τελειώνει κι από κει το γλυκογόνο που σημαίνει ότι κουράζεται και δεν λειτουργεί καθαρά, δηλαδή όταν είμαστε κουρασμένοι δυσκολευόμαστε να προσανατολιστούμε ή να είμαστε σε εγρήγορση για αναζήτηση σήμανσης. Συνεπώς αυτή, πρέπει να είναι πιο έντονη και πυκνή σε σχέση με την ορειβατική.

Μια ακόμα παράμετρος που πλέον πρέπει να συμπεριλάβουμε είναι η τεχνολογία. Σαφώς εννοώ ότι όλοι πλέον έχουμε στα χέρια μας μια απίστευτα εύχρηστη και αποδοτική συσκευή πλοήγησης που είναι το κινητό μας. Οι δρομείς επιπλέον έχουν και τα ρολόγια με χάρτες και δυνατότητες πλοήγησης και ειδοποίηση χασίματος της διαδρομής το οποίο αποτελεί τρομερή ευκολία. Τεχνολογία όμως είναι και η τεχνολογία υλικών. Έτσι υπάρχουν σύγχρονα υλικά σήμανσης που είναι πιο ελαφριά, πιο φιλικά στο περιβάλλον και πιο έντονα χρωματικά ώστε να είναι και πιο αποδοτικά.

Καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι στην ερώτηση ποια είναι καλή σήμανση, θα πάρεις πολλές απαντήσεις ανάλογα με το ποιόν άνθρωπο ρωτάς!

Για να μη μπλέξουμε όμως με δεκάδες γνώμες και ορέξεις, ας βάλουμε έναν γενικά αποδεκτό ορισμό στόχο. Καλή σήμανση είναι αυτή που σε βοηθάει να μη χαθείς από το μονοπάτι και σε οδηγεί στον τελικό σου προορισμό.

Για να ξεκινήσουμε από μια βάση, σήμανση πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον όπου υπάρχει αμφιβολία κατεύθυνσης. Δηλαδή όπου υπάρχει διασταύρωση και όπου το ίχνος δεν είναι σαφές και υπάρχουν επιλογές απόκλισης από την πορεία του μονοπατιού. Επιπλέον και σε επόμενο επίπεδο υπάρχει και η σήμανση επιβεβαίωσης, δηλαδή σήμανση που βλέπουμε εντός μονοπατιού όπου δεν υπάρχει διασταύρωση ή αμφιβολία κατεύθυνσης. Ωστόσο αυτή βοηθάει να σβήσει αμφιβολίες που έχουμε συνήθως ότι χαθήκαμε, ειδικά όταν είμαστε κουρασμένοι και δεν σκεφτόμαστε καθαρά από την έντονη προσπάθεια. Η συχνότητα της σήμανσης επιβεβαίωσης εξαρτάται καθαρά από το πεδίο. Δηλαδή απαιτείται πιο συχνή σε δασώδες πεδίο που η ορατότητα μας είναι μικρή γιατί υπάρχουν εμπόδια για να δούμε το επόμενο σημάδι όπως είναι τα δέντρα, και αρκετά πιο αραιή σε αλπικό πεδίο όπου σηκώνοντας το κεφάλι μας μπορούμε να δούμε αρκετά μακριά το επόμενο σημάδι. Ιδιαίτερα χρήσιμη όταν οι ταχύτητες δεν είναι ορειβατικές, όταν τρέχουμε δηλαδή και ψάχνουμε γρήγορα το επόμενο σημάδι χωρίς να χρειαστεί να σταματήσουμε.

Μια μικρή αλλά σημαντική επισήμανση είναι ότι στις διασταυρώσεις η σήμανση πρέπει να είναι μερικά μέτρα μέσα στη διαδρομή του μονοπατιού που θέλουμε να επιλέξουμε και όχι πριν, γιατί έτσι δεν λειτουργεί αλλά μπερδεύει, εκτός αν είναι βέλος. Επίσης καλό είναι αμέσως μετά και σε λίγα μέτρα να υπάρχει σήμανση επιβεβαίωσης για να δώσει βεβαιότητα στον χρήστη ότι είναι στον σωστό δρόμο.

Οι Γιαπωνέζοι λένε Do it right first time, δηλαδή καν’ το σωστά με την πρώτη φορά και δεν μπορώ να συμφωνήσω περισσότερο. Δηλαδή αν σηματοδοτούμε ένα μονοπάτι μπορεί η σήμανση να είναι ανακλαστική για νυχτερινή κίνηση. Δεν στοιχίζει ιδιαίτερα παραπάνω αρκεί ένα μικρό ανακλαστικό αυτοκόλλητο μεγέθους 2x3cm, που είναι υπεραρκετό όταν το χτυπάει ο φακός τη νύχτα σε ένα σκοτεινό δάσος. Γι’ αυτό λέμε ότι τη νύχτα δεν χάνεται κανείς, είναι πιο εύκολο γιατί τα σημάδια φωσφορίζουν από πολύ μακριά στο φως του φακού!

Μόνιμη ή αφαιρούμενη σήμανση;

Η απάντηση εδώ είναι εξαρτάται που, δηλαδή σε ποιο πεδίο. Ενώ το δασαρχείο θα πει αφαιρούμενη, εγώ με την εμπειρία που έχω αποκτήσει περίπου 7 χρόνια τώρα έχω ενστάσεις, δηλαδή λέω μόνιμη σε μονοπάτια που δεν περπατιούνται πολύ γιατί το ίχνος είναι ασθενές και χάνεται από καλοκαίρι σε χειμώνα, ειδικά όπου υπάρχει έντονη βλάστηση. Αυτή η τακτική βοηθάει τα μονοπάτια να περπατηθούν πιο συχνά αρά να κρατιούνται ανοιχτά και να χαραχτεί ένα καθαρό ίχνος. Δηλαδή είναι προτιμότερο να ανεχτούμε ένα μικρό κακό, μπροστά σε μεγαλύτερα οφέλη, όπως είναι η επισκεψιμότητα του μονοπατιού. Πάντα βέβαια εννοείται ότι τα υλικά σήμανσης πρέπει να είναι σχετικά φιλικά και ανακυκλώσιμα.

Σε μονοπάτια όπως τα πολύ δημοφιλή του Ολύμπου, δεν χρειάζεται καν σήμανση πάρα μόνο ενημερωτικά πινακίδια στις διασταυρώσεις.

Η μόνιμη σήμανση μπορεί να είναι ξύλινα ή μεταλλικά πινακίδια καρφωμένα σε δέντρα ή κολλημένα με σιλικόνη ειδική φιλική προς το περιβάλλον. Μικρό tip: Όταν καρφώνουμε πινακιδάκι στο δέντρο το καρφί να είναι σχετικά μακρύ και να καρφωθεί το μισό μόνο, γιατί το δέντρο μεγαλώνει και θα το “φτύσει” αν είναι τελείως καρφωμένο. Για τους υπερευαίσθητους φίλους να πω ότι τα δέντρα δεν πληγώνονται με τα καρφιά, μια χαρά επιβιώνουν, ας μην υπερβάλλουμε με ακρότητες.

Σχετικά με την αφαιρούμενη σήμανση, εννοούμε συνήθως κορδέλες. Παρακαλώ ΟΧΙ πλαστική ταινία σήμανσης έργου, αυτή την κόκκινη. Καταλαβαίνω είναι η εύκολη λύση αλλά είναι εντελώς αντιαισθητική ξεθωριάζει και αφήνει μόνο σκουπίδια. Προτείνω υφασμάτινη κορδέλα και μάλιστα φωσφορούχα για να κάνει αντίθεση με τα χρώματα του περιβάλλοντος. Στη φωτογραφία φαίνεται η λύση που χρησιμοποιούμε εμείς στον Νότιο Όλυμπο. Στο κάτω άκρο έχουμε συρράψει ανακλαστικό που εκτός από τον προφανή ρόλο κρατάει την κορδέλα κάθετη λόγω βάρους και δεν της επιτρέπει να μπλεχτεί σε κλαδιά. Επάνω στο σώμα της κορδέλας έχουμε σταμπάρει με κλασική σφραγίδα το σήμα της διοργάνωσης.

Εκτός από κορδέλα υπάρχει και το σημαιάκι που μπορεί να καρφωθεί στο έδαφος. Είναι πολύ καλή λύση όταν υπάρχει ανοιχτό πεδίο, πλάτωμα χωρίς δέντρα ή θάμνους για κορδέλα.

Το βάψιμο με μπογιά ή σπρέι είναι μια λύση, που κάποιες φορές είναι απαραίτητη, για παράδειγμα σε ασφάλτινα κομμάτια ή βραχώδη εδάφη. Είναι ημιμόνιμο, μια αδόκιμη λέξη που όμως περιγράφει ότι ενώ δεν αφαιρείται, θα ξεθωριάσει σε μερικούς μήνες ή λίγα χρόνια. Το βάψιμο σε δέντρο αφού γίνει κατάλληλη προεργασία είναι μια επίπονη διαδικασία που δεν θα περιγράψω επί του παρόντος.

Ωραία κουβέντα ανοίξαμε, ατέλειωτη, τι κουβέντα, μονόλογο δηλαδή. Επίσης η σήμανση ποτέ δεν είναι τέλεια, πάντα μπορεί να βελτιωθεί, δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος, υπάρχουν πολλές ιδέες και λύσεις και η συζήτηση αυτή έχει πάντα τεράστιο ενδιαφέρον. Αν φτάσατε το διάβασμα μέχρι εδώ να σας δώσω το τελικό συμπέρασμα, το μυστικό που έμαθα μετά από ατέλειωτες ώρες καθαρισμού και σήμανσης μονοπατιών που κάθε χρόνο κλείνουν από την αδυσώπητη, μανιώδη αγωνία της βλάστησης για λίγο ηλιακό φως: Η καλύτερη σήμανση είναι ένα καθαρό ίχνος!